شبهه(6)

پرسش : برای من این شبهه پیش آمده که در آیه‌ی «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ ...» انحصار بر ولایت امیرالمؤمنین است، پس چگونه می‌توانیم ولایت دیگر ائمه را ثابت کنیم؟

پاسخ :

به نکات ذیل دقت فرمایید:
«إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤتُونَ الزَّکاةَ وَ هُم راکِعُونَ» (المائده - 55)
ترجمه: جز این نیست که ولى شما خداست و رسول او و آنان که ایمان آورده‏اند، همان ایمان آورندگانى که اقامه نماز و اداى زکات مى‏کنند در حالى که در رکوع نمازند.

الف – در آیه‌ی مبارکه‌ی مورد بحث، سخن از جمعی از اولیاء به میان رفته است. «ولی» اول و منحصر، حق تعالی می‌باشد که با لفظ «الله» شناخته شده است. «ولی» دیگر در راستای ولایت الله، فرستاده و رسول اوست که او نیز با لفظ «رسوله» شناخته شده است.....

 و سپس در راستای ولایت خدا و رسول (ص)، ولایت «والذین امنوا ... – کسانی که ایمان آوردند»، نه یک نفر، مورد بحث قرار گرفته است.

ب – حال سؤال ایجاد می‌شود که آیا همه‌ی کسانی که ایمان آورده‌اند، «ولی» هستند؟ اینجاست که «حصر»ها برای معرفی صورت می‌پذیرد. مثلاً در آیه‌ی مبارکه‌ی ذیل، مؤمنین نسبت به ولایت بر یک‌دیگر به دو قسمت تقسیم می‌شوند:
«إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا بِأَموالِهِم وَ أَنفُسِهِم فی‏ سَبیلِ اللَّهِ وَ الَّذینَ آوَوا وَ نَصَرُوا أُولئِکَ بَعضُهُم أَولِیاءُ بَعضٍ وَ الَّذینَ آمَنُوا وَ لَم یُهاجِرُوا ما لَکُم مِن وَلایَتِهِم مِن شَیْ‏ءٍ حَتَّى یُهاجِرُوا وَ إِنِ استَنصَرُوکُم فِی الدِّینِ فَعَلَیکُمُ النَّصرُ إِلاَّ عَلى‏ قَومٍ بَینَکُم وَ بَینَهُم میثاقٌ وَ اللَّهُ بِما تَعمَلُونَ بَصیرٌ» (الأنفال - 72)
ترجمه: کسانى که ایمان آورده و در راه خدا مهاجرت نموده و با اموال و جان‌هاى خود جهاد کردند و کسانى که (مهاجرین را) جاى دادند و یارى کردند آنان بعضی‌شان اولیاى بعضى دیگرند (اولیاى یکدیگرند) و کسانى که ایمان آوردند (ولى) مهاجرت نکردند هیچ‌گونه ولایتی (تعهد و مسئولیتی) نسبت به آنان ندارید تا آن که مهاجرت کنند (ولى این مقدار ولایت هست که) اگر از شما در راه دین نصرت بخواهند شما باید یاریشان کنید مگر این که بخواهند با قومى بجنگند که میان شما و آن قوم پیمانى باشد و خداوند به آن چه مى‏کنید بیناست.‏
و در آیه‌ی مطروحه نیز حصر «الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤتُونَ الزَّکاةَ وَ هُم راکِعُونَ» صورت پذیرفته است که به سند شیعه و سنی مصداقش وجود مبارک حضرت امیرالمؤمنین (ع) می‌باشد.
ج – هر چند مصداق و حصر آیه وجود مبارک ایشان است، اما آیه‌ی مبارکه مطلق ایشان نمی‌باشد، بلکه شأن نزول آیه وجود مبارک ایشان است. چنان چه آیات بسیار دیگری شأن نزول دارد که شأن آنها مطلق آن آیات قلمداد نمی‌گردند. لذا کسی هم تا کنون (از شیعه و سنی) مدعی نشده است که آیه‌‌ی « إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ...» منحصراً در مورد ایشان و مطلق ایشان نازل گردیده است. بلکه آیه نسبت به اولیای الهی عمومیت دارد و نفر اول آنها با حصر و مشخصه‌ی یک فعل (کسی که نماز خواند و در حال رکوع زکات داد) معلوم گردیده است.
پس در همین آیه مشخص گردید که اولاً جمعی از مؤمنین «ولی» دیگر مؤمنین هستند – نه فقط یک نفر از آنها و ثانیاً اگر چه نام اعضای این جمع بیان نشده، اما نفر اولشان مشخص گردیده است.
د – همان طور که اشاره داشتید، اثبات «ولایت» گروهی از مؤمنین نسبت به دیگران از قرآن کریم، منحصر به این یک آیه نیست. واژه‌هایی چون: اولیاء – اولی‌الامر – ائمه و ... دال بر ولایت و امامت چند نفر است و نه فقط یک نفر.
وقتی قرآن کریم می‌فرماید:

«یَومَ نَدعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِم‏ - [به یاد آورید] روزى را که هر گروهى را با امامانشان بخوانیم...» (الإسراء – 17)
« وَ کُلَّ شَی‏ءٍ أَحصَیناهُ فی‏ إِمامٍ مُبین‏ - همه چیز (از اعمال و آثار آنها) را در امامی آشکار احصاء می‌کنیم (یا ثبت و به شمار می‌آوریم)» (یس – 12)
« وَ جَعَلناهُم أَئِمَّةً یَهدُونَ بِأَمرِنا ... – و آنها را امامانی قرار دادیم که به امر ما هدایت می‌کنند ...» (الأنبیاء – 73)
... و سایر آیات مربوط به ولایت و امامت، معلوم است باید برای همیشه اولیاء و امامانی باشند.
ﻫ – اگر در خصوص ولایت اهل بیت (ع) در قرآن کریم هیچ آیه‌ی وجود نداشته باشد، مگر آیات ذیل:
«وَ أَطِیعُوا اللَّهَ وَ الرَّسُولَ لَعَلَّکُم تُرحَمُونَ» (آل عمران - 132)
ترجمه: و اطاعت کنید از الله و رسول باشد که مورد رحمت واقع شوید.
«وَ أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ احذَرُوا فَإِن تَوَلَّیتُم فَاعلَمُوا أَنَّما عَلى‏ رَسُولِنَا البَلاغُ المُبینُ» (المائده - 92)

ترجمه: و اطاعت خدا و اطاعت پیامبر کنید و (از مخالفت فرمان او) بترسید، و اگر روى برگردانید (و مخالفت نمایید مستحقّ مجازات خواهید بود) و بدانید بر پیامبر ما جز ابلاغ آشکار چیزى دیگرى نیست (و این وظیفه را در برابر شما انجام داده است).
«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الأَمرِ مِنکُم فَإِن تَنازَعتُم فی‏ شَی‏ءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَ الرَّسُولِ إِن کُنتُم تُؤمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الیَومِ الآخِرِ ذلِکَ خَیرٌ وَ أَحسَنُ تَویلاً» (النساء -59)
ترجمه: اى کسانى که ایمان آورده‏اید اطاعت کنید خدا را و اطاعت کنید پیامبر خدا و صاحبان امر را و هر گاه در چیزى نزاع کردید آن را به خدا و پیامبر ارجاع دهید، اگر ایمان به خدا و روز رستاخیز دارید، این براى شما بهتر و عاقبت و پایانش نیکوتر است.
و اگر رسول اکرم (ص) نیز در رابطه با معرفی اولیای الهی و جانشینان خود هیچ فرمایشی به جز خطبه‌ی غدیر خم (به سند شیعه و سنی) نداشته باشند، برای اثبات ولایت اهل بیت (ع) از طریق قرآن کریم کافی است.
چرا که خداوند کریم در قرآن فرموده است که از رسولش (ص) اطاعت کنیم و در آیه ولایت نیز قید و تأکید نموده است که در صورت بروز اختلاف به او رجوع کرده و تأویل آیات را نیز از او جویا شویم و ایشان (ص) نیز در خطبه‌ی غدیر خم ولات امر و ائمه معصومین (ع) را از اول تا به آخر معرفی نموده‌اند.

www.x-shobhe.com