شبهه 149

پرسش : امام صادق علیه السلام بهتر است یا ادیسون؟ نه از لحاظ عصمت و امامت، بلکه خدمت به مردم و علم

پاسخ :  این شبهه، به صورت مستمر و البته هر بار با انشایی، اذهان عمومی (به ویژه دانش‌آموزان و دانشجویان) را هدف می‌گیرد! و دانش‌پژوهان دقت کنند که چرا اینگونه مباحث، بیشتر نسبت به امام صادق علیه السلام حساسیت نشان می‌دهند؟!

پس، ابتدا دقت نمایید که اساساً چرا چنین مقایسه‌‌ی بی‌ربطی به اذهان القا می‌گردد؟! مگر مردم مجبور مانده‌اند که بین این دو یکی را انتخاب کنند که مجبور باشند این دو را با هم مقایسه نموده و به داوری بنشینند و یکی را برگزینند؟! یا ناراحتند که ما چرا امامان بر حق داریم، و امامان آنها بر باطل هستند و می‌خواهند بگویند: یک مخترع در علوم تجربی و ابزار مادی، بهتر از یک امام هدایتگر انسان و جوامع بشری می‌باشد؟!

●- مقایسه‌ها همیشه باید هم به لحاظ "موضوع" و هم به لحاظ "محمول"، سنخیت داشته باشند؛ حال اگر یکی از خودتان که تحصیل‌کرده و مهندس برق هستید، بپرسد: الکتریک بهتر است یا الکترونیک، فیزیک بهتر است یا شیمی، پزشکی بهتر است یا نجوم و ...؟ چه پاسخی به او خواهید داد؟ خواهید فرمود: که این مقایسه‌‌ی شما بسیار بی‌ربط است!

حال به نکات انحرافی اینگونه شبهاتی که البته بسیار در فضای مجازی رواج یافته دقت فرمایید:

الف – آیا دو شخص و شخصیت با هم مقایسه می‌شوند، یا دو موضوع علمی؟!

الف /1 – اگر دو شخصیت با هم مقایسه می‌شوند، چرا "عصمت و امامت" حذف می‌شود؟!

الف / 2- اگر دو موضع علمی مقایسه می‌شوند، علم ادیسون در حوزه‌ی برق، با کدامیک از علوم امام معصوم، که دارای علم لدنی است، مظهر اتمّ اسماء الله [از جمله اسم علیم] است، خلیفة الله و پیشوای دانشمند و عوام است، مقایسه می‌گردد و با چه میزانی معلوم می‌شود که کدام بیشتر است؟! با تعداد لامپ‌های ساخته شده در دنیا، یا تعداد گوشی‌های تلفن؟!

ب – "خدمت به علم" یعنی چه؟ علم برای علم، یا هنر برای هنر و ...، یعنی چه؟! کنار گذاشتن انسان و جامعه، از دستاوردهای علمی انسان چه معنایی دارد؟ به میدان آوردن انسان، و هدف گرفتن جسم و نفس او، و آن هم فرد گرایانه (اومانیسم) یعنی چه؟!

ب /1 – موضوع "علم" هر چه می‌خواهد باشد و مقدار کشف و حصول آن نیز هر چقدر می‌خواهد باشد، بالاخره علوم وحی (قرآن کریم) باشد – یا علوم تجربی و ...، همه برای رشد و تعالی انسان و بالتبع جامعه می‌باشد. مخاطب خداوند علیم در قرآن مجید، انسان است – مخاطب خداوند متعال در کتاب طبیعت که به قلم خلقت نوشته شده، انسان و بالتبع جامعه می‌باشد - فرمود زمین و آسمان و هر چه در آنهاست را مسخر (رام) شما کردم، تا نشانه‌ها را بشناسید و راه یابید. پس علم برای علم و خدمت به علم، یعنی چه؟

ب /2 – واژه‌ی "خدمت به علم"، یک اصطلاح است که چون منظور را می‌رساند، کسی معترض نمی‌گردد؛ بله منظور، خدمت به رشد علمی بشر است؛ وگرنه کسی نمی‌تواند به خود "علم" خدمتی کند!

"عِلم"، تجلی "عَلیم"، در "عالَم" است و همه نشانه (عَلَم) است، لذا امروزه آن چه خداوند متعال از همان ابتدا به بندگانش آموخت را کمی فهمیده‌اند و با حذف علیم می‌گویند: «هر چه هست نشانه است، و علم چیزی جز نشانه‌شناسی نیست»، منتهی جهت نشانه‌ها را در دوری تسلسلی به همان نشانه‌ها (دنیا) باز می‌گردانند!

ج– "خدمت به مردم" یعنی چه و مصادیق آن کدام است؟ چه کسی گفته اختراع لامپ خدمت به مردم است و پزشکی نیست؟ مهندسی ساختمان خدمت است، الکترونیک نیست؟ شیمی و داروسازی خدمت است، اما حقوق و ادبیات نیست؟! چه کسی گفته که خدمت پزشک یا مهندس برق، بیشتر و ارزشمندتر از خدمت رفتگر است؟!

ج /1 - اگر ادیسون خانه‌ای نداشت که ساکن شود، مدرسه‌ و معلمی نداشت که تحصیل نماید، کتاب‌هایی نداشت که مطالعه کند، آزمایشگاهی نداشت که تجربه کند، نانی نداشت که بخورد، آبی نداشت که بنوشد، لباسی نداشت که بپوشد، چه می‌کرد و چه چیزی را کشف یا اختراع می‌نمود؟! حالا اگر پرسیده شود: ادیسون بهتر است یا سوپور، کشاورز، معلم، بنّا و نانوا؟ پاسخ چیست؟!

نکته:

پس با دقت توجه نمایید که این مقایسه‌های بی‌ربط، فقط جنبه‌ی شبهه‌پراکنی و ضد تبلیغی دارد، آن هم بسیار سبک و بی‌منطق.

  

کسی که چنین مقایسه‌ای را در اذهان طرح می‌کند، نه از امر امامت و مقام انسانی و علمی امام چیزی می‌داند، نه معنای عصمت را می‌داند، نه امام صادق علیه السلام را می‌شناسد، نه از گسترش علوم (حتی علوم ریاضی و تجربی) توسط ایشان خبری دارد ... و نه حتی می‌داند که کاشف برق ادیسون نبوده است!

برق:

آدمی، هیچ علمی را خلق نمی‌کند، بلکه علومی از آن چه خدا خلق نموده را تا حدودی کشف می‌نماید؛ و خداوند متعال نیز از بندگانش همین را خواسته که در زمین و آسمان‌ها (علوم تجربی) مطالعه‌ی جدی و حکیمانه (نه تنها عنصر و ابزاری) کنند، تا به عظمت خلقت، نظم حاکم و علوم پیچیده‌ی آن آگاه شوند، تا رشد عقلی نموده و خالق علیم، حکیم و قادر را بیشتر بشناسند.

●- پس برق را نیز خداوند متعال خلق کرده است، نه ادیسون یا هیچ دانشمند دیگری. لذا هنوز اکتشافات علمی در این زمینه ادامه دارد؛ و آن چه خداوند متعال خلق نموده و در معرض دید و شناخت علمی انسان، برای شناخت عقلی او قرار داده است، همه آیات و نشانه‌ها‌ی او هستند چنان که فرمود: « وَمِنْ آیَاتِهِ یُرِیکُمُ الْبَرْقَ ... – اوست کسی که برق را به شما می‌نمایاند ... / الرّعد، 12» و برای تعلیم آن پس از تزکیه، نبی، رسول، وحی و امام فرستاده است،

●- مکتشف جریان الکتریسه و مخترع برق مصرفی امروز نیز « مایکل فارادی » می‌باشد و برخی نیز از ««بنیامین فرانکلین» نام برده‌اند و در هر حال ادیسون نبوده است، بلکه ادیسون نیز با استفاده از کشف و اختراع آنها، «لامپ» را اختراع نمود. فارادی یا فرانکلین نیز در تداوم اکتشافات گذشتگان از کشف الکتریسته و امکان هدایت آن، به این موفقیت‌ها رسیدند.

امام صادق علیه السلام:

با توجه به نکات فوق و غلط بودن این قیاس، نادانی و منفعل شدن است که کسی بخواهد امام صادق علیه السلام را با ادیسون یا هر دانشمند، مکتشف و مخترع دیگری، مقایسه کند و پاسخ دهد!

جرج جورداق، دانشمند و ادیب مسیحی، به مقایسه امیرالمؤمنین علیه السلام، با دانشمندانی چون سقراط می‌پردازد و در آخر می‌نویسد: «چه اشتباهی کردم که کاهی را با کوهی مقایسه کردم» - او در کتاب دیگرش به علل مطاعات و نگارش‌هایش در مورد آن مقام معظم اشاره نموده و می‌نویسد: «عده ای از مردم کشورهای حوزه خلیج فارس و مصر به من پیشنهاد می کردند که مثلا در مورد عمر و یا دیگران بنویسم... اما من نپذیرفتم نه به این خاطر که بخواهم بگویم عمر و یا کس دیگری بد است نه اصلا اینطور نبود بلکه من پس از علی (ع) کسی را شایسته نوشتن ندیدم و تصمیم گرفتم که جز در مورد علی (ع) ننویسم» .  (الامام علی صوت العدالة الانسانیة / امام علی صدای عدالت انسانی).

●- اما اگر کسی اصرار به اینگونه مقایسه‌ها (امام صادق علیه السلام، با ادیسونِ مخترع لامپ) داشته باشد، باید اولاً هر دو طرف را بشناسد، ثانیاً به مقام و جایگاه هر دو واقف گردد، ثالثاً به گستره، عمق و اوج علم هر کدام توجه داشته باشد، رابعاً در مورد نقش آنها در گسترش علم (علوم گوناگون) مطالعه نماید، و بالاخره آن که به آثار علوم و خدمات هر کدام اشراف پیدا کند؛ نه این بگوید: چون تعداد لامپ و مصرف آن در دنیا بسیار است، حال امام صادق علیه السلام بهتر است یا ادیسون!

●- بالاخره هر کجا لامپی هست، لابد انسان‌هایی آن را ساخته‌اند و انسان‌هایی از آن بهره‌های مفید و حتی مضر به حال انسان و جامعه می‌برند؛ و کار امام، انسان‌سازی است، تا از برق برای ساخت سلاح‌های کشتار جمعی سوء استفاده نکند، و از شیمی برای به راه انداختن جنگ‌های بیولوزیکی سوء استفاده ننماید، و از فلسفه و حقوق، برای ایجاد انحراف در اذهان عمومی مردم و استیلای نظام سلطه، استفاده‌ی ابزاری ننماید.

امام رضا علیه السلام:

« الامامُ امینُ اللّه فِی خَلْقهِ و حُجَّتُه علی عبادهِ و خلیفَتُه فی بلادهِ والدّاعی الی اللّه ِ، والذّابّ عَنْ حُرُمِ اللّه؛ الامامُ المُطَهَّر من الذنوب، والمُبَرّأ عَنِ العیُوب؛ المخصوصُ بالعلم، الموسومُ بالحلم، نظام الدّین ».

ترجمه: امام، امین الهی در میان خلق و حجّت خداوند بر بندگان او و خلیفه پروردگار در جامعه بشری است. امام مردم را به سوی خدا دعوت می‌کند و از حریم ارزش‌های الهی و ساحت قدس خداوندی، پاسداری می‌کند؛ امام از هر گناه، پاکیزه و از هر عیب و کاستی به دور است. امام دارای علم ویژه و حلم و بردباری است و وجود او مایه استواری دین است. (کافی ج 1، ص 200 و 201)

www.x-shobhe.com