شبهه111

پرسش

آیا این‌که امام علی(ع) افراد بسیاری را کشته، نقطه ضعفی برای ایشان به شمار نمی آید و آیا نباید ایشان قصاص شود؟

پاسخ اجمالی

امام علی(ع) از جنگ‌آوران به نام و شجاع زمان خود بوده، و در جنگ‌های بسیاری شرکت کرده و بنا بر اقتضای طبیعی جنگ، تعدادی از مخالفان اسلام را از دم تیغ گذراند، اما این‌گونه جنگ‌ها که در راه احقاق حق و دفاع از حقیقت اسلام است، نه تنها نقص محسوب نمی‌شود بلکه از فضیلت‌های بزرگی است که اسلام آن‌را ارج نهاده است؛[1] زیرا در جنگ، هر شخصی تلاش می‌کند دشمنان خود را از بین ببرد، و از آن‌جا که علی(ع) در دفاع از اسلام شمشیر می‌زد و مخالفان او در جنگ‌ها، مخالفان اسلام بوده‌اند؛ بنابر این کشتن و کشته شدن در این راه، مبارک و دارای پاداش است، اینان مجاهدان واقعی هستند که جهاد آنان دارای اثرات وضعی و تکلیفی می‌باشد. در قرآن نیز از ثواب جهاد و اجر مجاهدان بسیار گفته شده است: «الَّذینَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فی‏ سَبیلِ اللَّهِ بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللَّهِ وَ أُولئِکَ هُمُ الْفائِزُونَ».[2]
با توجه به این‌که این کشتن‌ها در مسیر اطاعت خدا و در راستای بندگی انجام می‌شود، علاوه بر پاداش اخروی از آثار مثبت وضعی نیز برخوردار است، همچنان‌که در قرآن آمده است، داود پس از کشتن جالوت به مقام و منزلتی رسید: «َ قَتَلَ داوُدُ جالُوتَ وَ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْکَ وَ الْحِکْمَةَ وَ عَلَّمَهُ مِمَّا یَشاءُ».[3]
بنابر این، جهاد امیر المؤمنین که در راه خدا بوده، نه تنها موجب سرزنش او نیست، بلکه قطعاً دارای اجر و پاداش است و در کسب مقام و جایگاه ایشان مؤثر واقع شده است.
البته مخالفان همیشه دنبال کوچک‌ترین بهانه‌ای هستند تا حق را ناحق جلوه داده و بر شخص مورد نظر خرده گیرند؛ لذا دشمنان امیر المؤمنین و ناصبی‌ها، آن‌حضرت(ع) را با القابی چون قاتل و ... یاد می‌کنند که این ادعا به هیچ وجه از ارزش ایشان کم نمی‌کند. البته لازم به ذکر است، این نگاه گروه کمی از مسلمانان بوده و اکثر آنها از جمله تمام شیعیان و اکثریت قریب به اتفاق اهل سنت از امیر المؤمنین(ع) به خوبی یاد می‌کنند و او را مجاهدی الهی می‌دانند.
امّا در این‌که این‌گونه کشتن‌ها، قصاص دارد، باید گفت؛ قصاص در مواردی است که قتل بدون دلیل شرعی بوده و شخص در ازای عمل ناشایست خود مجرم شناخته شود. اما در مورد جهاد و قتل‌هایی که به دستور خداوند انجام شود، هیچ قصاصی در کار نبوده و قاتل محکوم نمی‌شود؛[4] مانند افرادی که اجرای قصاص بر عهده  آنان است که خود دیگر قصاص نخواهند شد.

 

---

[1]. «فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجاهِدینَ عَلَى الْقاعِدینَ أَجْراً عَظیماً»، نساء، 95.

[2]. توبه، 20: «آنان که ایمان آوردند و هجرت کردند و با اموال و جان‏هایشان در راه خدا به جهاد برخاستند، منزلتشان در پیشگاه خدا بزرگ‏تر و برتر است، و اینانند که کامیاب‌اند».

[3]. بقره، 251: «و داود [جوان مؤمن نیرومندى که در سپاه طالوت بود] جالوت را کشت، و خدا او را فرمانروایى و حکمت داد، و از آنچه مى‏خواست به او آموخت».

[4]. آیات قرآن نیز بر این امر دلالت دارند: اسراء، 33: «وَ لا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتی‏ حَرَّمَ اللَّهُ إِلاَّ بِالْحَقِّ وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِیِّهِ سُلْطانا ...»؛ «و کسى را که خدا کشتنش را حرام کرده [و به جانش حرمت نهاده‏] جز به حق نکشید، و هر کس مظلوم [و به ناحق‏] کشته شود، براى وارثش تسلّطى بر قاتل [جهت خونخواهى، دیه و عفو] قرار داده‏ایم ...».

www.islamquest.net

روشنگران این مطلب را اضافه می کند:
علی رغم اینکه خداوند انسان را برای جنگیدن خلق نکرده است اما به هرحال  انسانها صاحب اختیار و اراده اند و وبرخی بواسطه همین اختیار طغیان می کنند و ناچار باید جلوی آنها ایستاد و الّا کل نژاد بشر را به سوی تباهی می کشانند.مسلم است که باید میان این دو جبهه تمایز قائل شد.مثلا فرض کنید کسانی به کشور شما حمله می کنند و مردم کشورتان را می کشند.اکنون شما برای مقابله با آنها می روید و آنها را  می کشید.آیا باید شما را به خاطر آنکه از کشورتان و مردم کشورتان دفاع کردید صرف اینکه دشمن را کشته اید قصاص کنند؟ اصلا قصاص اینجا معنا دارد؟
پس لازم است ابتدا مشخص کنیم که چه کسی در چه جبهه ای قرار دارد.کدام جبهه حق است و کدام جبهه ناحق و اینکه آن کس که کشته شده بیگناه کشته شده است یا اینکه گناه کار بوده و می بایست مجازات می شد